ਕਾਂਡ – 9ਰਵੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਖਿਝਿਆ-ਖਿਝਿਆ ਰਹਿਣ ਲੱਗਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਅਣਗੌਲਿਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾ ਕੇ ਖਾ ਚੁੱਕਾ ਹੁੰਦਾ। ਟੈਲੀ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ। ਕਈ ਵਾਰ ਸੌਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿਚ ਵੀ ਹੁੰਦਾ। ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ’ਤੇ ਬਹਿਸ ਪੈਂਦਾ, ਬਲਕਿ ਬਹਿਸਣ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਲੱਭਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਮੈਂ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਕਰ ਨਾ ਸਕੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਉਹ ਆਖਣ ਲੱਗਾ, ‘‘ਤੇਰੇ ਡੈਡੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਟੈਂਪਰੇਰੀ ਨਹੀਂ, ਪਰਮਾਨੈਂਟ ਐ, ਹੁਣ ਓਹਦਾ ਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਸਭ ਦਾ ਇਹ ਵੇਅ ਔਫ ਲਾਈਫ਼ ਬਣ ਚੁੱਕੈ, ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈਲਪ ਕਰੀਏ ਪਰ ਆਪਣਾ ਸਿਸਟਮ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ, ਆਪਣੀ ਲਾਈਫ਼ ਅਪਸੈੱਟ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਮਾਈਂਡ ਇਟ!’’
-----
ਉਸ ਨੇ ਬੜੇ ਰੋਅਬ ਨਾਲ ਆਖਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਲੱਗਿਆ। ਮੇਰਾ ਮਨ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਕੁਝ ਬੋਲੇਗਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਝਗੜਾ ਕਰ ਲਵਾਂਗੀ। ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਾ ਆਖਿਆ। ਉਹ ਇਹੋ ਗੱਲ ਅਕਸਰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲੱਗਦਾ ਜਦ ਕਦੇ ਵੀ ਮੈਂ ਲੇਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਜਾਂ ਮੰਮੀ ਵੱਲ ਹੀ ਸੌਂ ਜਾਂਦੀ।
-----
ਰਵੀ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਵੀ ਕਰ ਦਿੰਦਾ। ਡੈਡੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤਕ ਵਿਖਾਉਣ ਜਾਂਦੇ। ਕੈਂਬਰਿਜ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਡਾਕਟਰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਮਾਲਿਸ਼ ਵੀ। ਇਹ ਕੋਈ ਗੋਰਾ ਸੀ ਜੋ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਆਰਯੂਵੈਦਿਕ ਸਿੱਖ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਹਰ ਐਤਵਾਰ ਡੈਡੀ ਨੂੰ ਉਥੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ। ਡੈਡੀ ਕੁਝ ਅਰਾਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਕ ਐਤਵਾਰ ਰਵੀ ਨੂੰ ਫੋਨ ਆਇਆ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਤੋਂ ਆਉਣਾ ਚਾਹ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਕਿਸੇ ਗੱਲੋਂ ਦੇਰ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਅੱਜ ਰਵੀ ਉਸ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ-ਕਰਦਾ ਭਾਵੁਕ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਬਹੁਤਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ। ਅਚਾਨਕ ਫੋਨ ਆ ਗਿਆ ਕਿ ਦਸ ਵਜੇ ਸਵੇਰੇ ਫਲਾਈਟ ਪਹੁੰਚ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਉੱਛਲ ਉੱਠਿਆ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, ‘‘ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕਰਕੇ ਦੱਸਦੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਏਅਰਪੋਰਟ ਜਾ ਰਹੇ ਆਂ, ਅੱਜ ਡੈਡੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਹੋਣਾ।’’
‘‘ਪਰ ਡੈਡੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਬਹੁਤ ਇਪੌਰਟੈਂਟ ਏ।’’
‘‘ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਈ ਆਂ, ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਫ਼ਰਕ ਪਿਐ, ਇਕ ਹਫ਼ਤਾ ਨਾ ਵੀ ਗਏ ਤਾਂ ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਪੈਂਦੈ!’’
‘‘ਤੇਰੀ ਨਜ਼ਰ ’ਚ ਮੇਰੇ ਡੈਡੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਕੋਈ ਇੰਪੌਰਟੈਂਸ ਨਹੀਂ?’’
‘‘ਹੈ, ਪਰ ਏਸ ਵੇਲੇ ਮੇਰੀ ਮਦਰ ਦਾ ਆਉਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਐ।’’
ਉਹ ਏਅਰਪੋਰਟ ’ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਲੱਗਿਆ ਤੇ ਬੋਲਿਆ, ‘‘ਚਲ ਰੈਡੀ ਹੋ ਜਾ ਤੂੰ ਵੀ।’’
‘‘ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ....।’’
ਮੈਂ ਗ਼ੁੱਸੇ ਵਿਚ ਸੀ। ਰਵੀ ਏਅਰਪੋਰਟ ਨੂੰ ਚਲੇ ਗਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਪਰੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮੰਮੀ ਦੇ ਘਰ ਪੁੱਜ ਗਈ। ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਦੱਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਹੀ ਗਿਲਾ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਈ, ‘‘ਕੰਵਲ, ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਘਰ ਸੰਭਾਲ, ਤੇਰੇ ਡੈਡੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਬਥੇਰਾ ਸੰਭਾਲੀ ਜਾਣਾ ਏਂ।’’
-----
ਮਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ’ਤੇ ਰਵੀ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਸਾਡੇ ਘਰ ਬਹੁਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਠਹਿਰਦੀ ਪਰ ਜਦ ਆਉਂਦੀ ਤਾਂ ਰਵੀ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ। ਮੇਰੇ ਉਪਰ ਰੋਅਬ ਪਾਉਣ ਲੱਗਦਾ। ਮੈਂ ਵੀ ਅੱਗਿਉਂ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀ ਤੇ ਝਗੜਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮੰਮੀ ਦੇ ਘਰ ਆਉਂਦਾ। ਡੈਡੀ ਦਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਦਾ। ਬਿੰਨੀ ਤੇ ਨੀਤਾ ਨਾਲ ਵੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਪਰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਘੁੱਟਿਆ-ਘੁੱਟਿਆ ਰਹਿੰਦਾ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਆਈ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਕਿ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾਂ ਡੈਡੀ ਦੇ ਘਰ ਹੀ ਬਿਤਾਵਾਂ। ਮੰਮੀ ਕਹਿੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਕਿ ਘਰ ਜਾਵਾਂ ਪਰ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਨਾ ਮੰਨਦਾ। ਮੈਂ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਸ਼ੁਕਰ ਮਨਾਉਂਦੀ ਕਿ ਰਵੀ ਦੀ ਮਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਚਲੇ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਜੇ ਕਿਤੇ ਸਾਰਾ ਸਮਾਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਰਹਿਣਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ।
-----
ਜੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਘਰ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਡੈਡੀ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤਾ ਕੁਝ ਨਾ ਆਖਦਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਲੈਕਚਰ ਜਿਹਾ ਦੇਣ ਬਹਿ ਜਾਂਦਾ। ਮੈਂ ਅੱਗਿਉਂ ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਉਲਰ-ਉਲਰ ਕੇ ਆਉਂਦਾ। ਮੈਨੂੰ ਡਰ ਵੀ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਮੇਰੇ ਮਾਰੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਮੂਡ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਵਾਰ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਮਾਰਿਆ ਸੀ ਤੇ ਫਿਰ ਕਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤਕ ਮੁਆਫ਼ੀਆਂ ਮੰਗਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਹੱਥ ਤਾਂ ਲਾ ਕੇ ਵੇਖੇ ਹੁਣ ਮੁਆਫ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗੀ।
ਇਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਕੰਮ ’ਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਰਵੀ ਬੋਲਿਆ, ‘‘ਅੱਜ ਮਦਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਕੁਝ ਠੀਕ ਨਹੀਂ, ਕੰਮ ਤੋਂ ਸਿੱਧੀ ਘਰ ਆ ਜਾਈਂ ਤੇ ਏਹਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵੀਂ।’’
‘‘ਮੈਂ ਡੈਡੀ ਦੀ ਬਾਂਹ ਦੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਈ ਆਊਂ।’’
‘‘ਜਦ ਤਕ ਡਾਕਟਰ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣੈ।’’
‘‘ਤਾਂ ਫਿਰ ਤੂੰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਜਾਂਦਾ?’’
‘‘ਕੀ ਪਤਾ ਮਦਰ ਦੀ ਕੀ ਪ੍ਰੌਬਲਮ ਐ, ਕੋਈ ਔਰਤਾਂ ਵਾਲੀ ਹੋਈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਥੇ ਕੀ ਗੱਲ ਕਰੂੰ!’’
‘‘ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰ ਔਰਤ ਏ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੀ ਏ, ਮੰਮ ਆਪੇ ਗੱਲ ਕਰ ਲੂ।’’
‘‘ਤੂੰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ, ਜਿਹੜਾ ਪਹਾੜ ਤੂੰ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਦੀ ਏ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਵੀ ਚੁੱਕ ਲਊ।’’
‘‘ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਡੈਡੀ ਦੀ ਲੁੱਕਆਫਟਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕ ਰਿਹਾ ਏਂ।’’
ਇਵੇਂ ਹੀ ਇਕ ਦਿਨ ਉਹ ਗ਼ੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆਇਆ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਵਧਿਆ ਤੇ ਮੇਰੇ ਮਾਰਨ ਲੱਗਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਆ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਛੁਡਾਇਆ। ਰਵੀ ਗੰਦੀਆਂ ਗਾਲ਼੍ਹਾਂ ਕੱਢੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਲੋਹੜੇ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਕਿਵੇਂ ਪਈ ਮੈਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਉਣ ਦੀ। ਮੈਂ ਸੋਚਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਣ ਦਾ ਕੀ ਫਾਇਦਾ। ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਪੈਰਾਸੀਟਾਮੋਲ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਲੱਗ ਗਈਆਂ ਮੈਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਅੰਦਰ ਲੰਘਾ ਲਈਆਂ।
-----
‘ਗਰੈਸ਼ਮ’ ਨਾਈਟ ਕਲੱਬ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਉਤਰ ਲੰਡਨ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਮੁੱਢਲੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਹ ਆਇਰਸ਼ ਕਲੱਬ ਸੀ ਪਰ ਇਥੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਵੀ ਹੁੰਮ-ਹਮਾ ਕੇ ਪੁਜਦੇ। ਥੋੜ੍ਹੇ-ਬਹੁਤ ਕਾਲੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ। ਏਸ਼ੀਅਨ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਆਉਂਦੇ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਏਸ਼ੀਅਨ ਰਹਿੰਦੇ ਵੀ ਘੱਟ ਸਨ। ਜਿਹੜੇ ਸਨ ਉਹ ਨਾਈਟ ਕਲੱਬਾਂ ਦੇ ਸ਼ਕੀਨ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਕਲੱਬਾਂ ਵਿਚ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਝਗੜੇ ਦਾ ਡਰ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ।
ਹੌਲੋਵੇਅ ਰੋਡ ’ਤੇ ਸਥਿਤ ਇਹ ਕਲੱਬ ਸਪਤਾਹ ਅੰਤ ’ਤੇ ਹੀ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀ। ਭਾਵ ਕੇ ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ, ਸਨਿਚਰਵਾਰ ਤੇ ਐਤਵਾਰ। ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਛੇ ਵਜੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਵੇਰ ਦੇ ਚਾਰ ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸੀ ਇਸ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਦਾ। ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਦੋ ਵਜੇ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਪਰ ਲੋਕ ਚਾਰ ਵਜੇ ਤਕ ਬੈਠੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਬਾਹਰੋਂ-ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਇਹ ਐਡੀ ਵੱਡੀ ਨਾ ਜਾਪਦੀ ਪਰ ਅੰਦਰ ਜਾਓ ਤਾਂ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਕਲੱਬ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ --ਬੰਦਾ ਡਾਂਸ ਆਦਿ ਦਾ ਲੁਤਫ਼ ਮਾਣ ਸਕਦਾ।
-----
ਅੰਦਰ ਵੜਦਿਆਂ ਹੀ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਟਿਕਟਾਂ ਵਾਲੀ ਖਿੜਕੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਕੁਝ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ ਕੇ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਲਈ ਚੌੜੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਸਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮੁਹਰੇ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਬਾਊਂਸਰ ਖੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਗੜਬੜ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਠਾ ਕੇ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟ ਸਕਣ। ਜੇ ਕੋਈ ਢੁੱਕਵੇਂ ਕੱਪੜੇ ਨਾ ਪਾ ਕੇ ਆਇਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਣ। ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਓ ਤਾਂ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਡਿਸਕੋ- ਹਾਲ ਸੀ ਜਿਥੇ ਤੇਜ਼ ਤਾਲ ਵਾਲਾ ਸੰਗੀਤ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ। ਨੌਜਵਾਨ ਹੀ ਇਸ ਹਾਲ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੇ। ਚਲਦੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿਚ ਡਿਸਕ-ਜੌਕੀ ਆਪਣੇ ਕੌਮੈਂਟ ਦਿੰਦਾ ਜਾਂਦਾ। ਨੱਚਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚਲੇ ਜ਼ੋਸ ਨੂੰ ਤਿੱਖਾ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ।
-----
ਇਥੋਂ ਹੀ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਬਾਲਕੋਨੀ ਲਈ ਪੌੜੀਆਂ ਸਨ। ਬਾਲਕੋਨੀ ਵਿਚ ਚਿਪਸਾਂ ਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਹੁਤ ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਦੁਕਾਨ ਸੀ ਤੇ ਬਾਲਕੋਨੀ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਪੂਰੇ ਹਾਲ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਡਿਸਕੋ ਹਾਲ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਤਾਂ ਸਿੱਧਾ ਰਸਤਾ ਵੱਡੇ ਹਾਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹਾਲ ਵਿਚ ਮੇਜ ਕੁਰਸੀਆਂ ਵੀ ਲੱਗੇ ਸਨ। ਖੜ੍ਹੇ-ਖੜ੍ਹੇ ਬੀਅਰ ਪੀਣ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਵੀ ਸੀ। ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਲੰਮੇ ਦਾਅ ਬਾਰ ਸੀ। ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਡਾਂਸ ਫਲੋਰ। ਡਾਂਸ ਫਲੋਰ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਸਟੇਜ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਥੋਂ ਸੰਗੀਤ ਚਲਦਾ ਸੀ। ਜੇ ਡੀ. ਜੇ. ਚਲਾਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੀ , ਜੇ ਕਿਸੇ ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਗਾਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੀ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੋਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗਰੁੱਪ ਹੀ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਨਾਮੀ ਗਰੁਪ ਸੱਦਣਾ ਪੈਂਦਾ। ਉਹ ਗਰੁੱਪ ਕੁਝ ਆਪਣੇ ਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰਨਾ ਗਰੁੱਪਾਂ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਗਾਣੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਾਣੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਹੁੰਦੇ। ਕਦੇ ਫ਼ਰਮਾਇਸ਼ੀ ਗੀਤ ਵੀ ਗਾ ਦਿੰਦੇ। ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਹੀ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਮੁੱਖ ਸਿੰਗਰ ਨੂੰ ਦਮ ਦਵਾਉਂਦੇ। ਜਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਗੀਤ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਉਹੋ ਜਿਹੇ ਲੋਕ ਉਠ ਕੇ ਡਾਂਸ ਫਲੋਰ ’ਤੇ ਨੱਚਣ ਲਈ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ। ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਦੀ ਤਾਨ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਨੱਚਣ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਉਸ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਰਾਤ ਡੂੰਘੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘਾਈਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ। ਸੰਗੀਤ ਆਹਿਸਤਾ ਤਾਨ ’ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਡਾਂਸ ਵੀ ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਜੋੜੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਬਾਹਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਝੂੰਮਣ ਵਰਗਾ ਨਾਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ। ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ। ਕਦੇ ਅਜਿਹਾ ਸੰਗੀਤ ਵੀ ਚਲ ਪੈਂਦਾ ਕਿ ਸਾਰਾ ਹਾਲ ਹੀ ਡਾਂਸ ਫਲੋਰ ’ਤੇ ਆ ਵੜਦਾ। ਕਦੇ ਲੋਕ ਗੋਲਧਾਰਾ ਬਣਾ ਕੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜੀ ਨਾਚ ਵੀ ਨਚਦੇ। ਸਵੇਰੇ ਦੋ ਵਜੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਂਥਮ ਨਾਲ ਨਾਚ ਦਾ ਅੰਤ ਹੁੰਦਾ। ਰਾਣੀ ‘ਅਮਰ ਰਹੇ’ ਵਾਲਾ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ ਸਾਰੇ ਕਲੱਬ ਨਾ ਗਾਉਂਦੇ। ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਗਰੈਸ਼ਮ ਵਿਚ ਨਾ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਇਥੇ ਆਇਰਸ਼ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ ਹੀ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਇਰਸ਼ ਜਿਉਂ ਹੁੰਦੇ।
-----
ਮੈਂ ਇਸ ਕਲੱਬ ਵਿਚ ਜਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸਾਂ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਭੇਤੀ ਸਾਂ। ਨੱਚਣਾ ਮੈਨੂੰ ਆਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬੱਸ ਲੱਤਾਂ ਬਾਹਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਕੰਮ ਚਲਾ ਲੈਂਦਾ ਸਾਂ। ‘ਹੈਮਰਸਮਿਥ ਪੈਲੈ’ ਵਿਚ ਵੀ ਮੈਂ ਕਾਫੀ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਸਾਂ। ਉਸ ਦਾ ਗਰੈਸ਼ਮ ਨਾਲੋਂ ਇੰਨਾ ਫਰਕ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਚੌਰਸ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਲੰਮੇ ਦਾਅ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ। ਦੂਜਾ ਇਹ ਕਿ ਗਰੈਸ਼ਮ ਵਿਚ ਸਾਰੀਆਂ ਉਮਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ‘ਹੈਮਰਸਮਿਥ ਪੈਲੈ’ ਨੌਜਵਾਨ ਤਬਕਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਉਂਦਾ। ‘ਹੈਮਰਸਮਿਥ ਪੈਲੈ’ ਵਿਚ ਮੈਂ ਉੱਨਾ ਚਿਰ ਨਿਰੰਤਰ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਜਦ ਤਕ ਇਕ ਇੰਡੀਅਨ ਕੁੜੀ ਇਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਉਥੇ ਆਇਆ ਕਰਦੀ। ਉਹ ਤਾਸ਼ਾ ਵਜਾਉਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਕਦੇ ਕੋਈ ਗੀਤ ਵੀ ਗਾਉਂਦੀ। ਪਰ ਸੰਗੀਤ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਆਟੋਗ੍ਰਾਫ ਲਵਾਂ ਜਾਂ ਗੱਲ ਹੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਾਂ ਪਰ ਉਹ ਲੁਕ ਜਾਂਦੀ। ਜਦ ਉਹ ਸਟੇਜ ’ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਮਿਲਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਸ਼ਰਮਾ ਜਾਂਦੀ। ਇਥੇ ਵੀ ਇੰਡੀਅਨ ਮੁੰਡੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।
-----
ਉਸ ਦਿਨ ਬੀਟਰਸ ਨੂੰ ਨਾਈਟ ਕਲੱਬ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਗਰੈਸ਼ਮ ਜਾਣਾ ਹੀ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ। ਗਰੈਸ਼ਮ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਮੈਨੂੰ ਵਧੀਆ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਲੇਟ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਲੇਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਟਿਕਟ ਵੀ ਮਹਿੰਗਾ ਮਿਲਿਆ। ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲੇਟ ਸਾਂ ਤੇ ਫਿਰ ਬੀਟਰਸ ਨੂੰ ਸਕੱਰਟ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਹੀ। ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕਦੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕੀ ਪਾਈ ਫਿਰਦੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਜਾ ਕੇ ਕੈਥੀ ਦੀ ਸਕਰਟ ਉਧਾਰ ਮੰਗੀ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਗਏ। ਜਾਂਦਿਆਂ ਵੀ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਅਸੀਂ ਗਰੈਸ਼ਮ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਸੰਗੀਤਕ ਮਹਿਫਲ ਭਖੀ ਹੋਈ ਸੀ।
-----
ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਡਿਸਕੋ ਹਾਲ ਵਿਚ ਗਏ। ਬੀਟਰਸ ਅੱਜ ਕਮਸਨ ਉਮਰ ਦੀ ਕੁੜੀ ਵਾਂਗ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੋਢੇ ਮਾਰ ਕੇ ਨੱਚਣ ਵੇਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਲਗਾਉਂਦੀ। ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਪਰਮੁੱਖ ਹਾਲ ਵਿਚ ਗਏ। ਹਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਸੀ। ਬੀਟਰਸ ਇਕ ਵਿਹਲੀ ਪਈ ਕੁਰਸੀ ’ਤੇ ਬੈਠ ਗਈ ਤੇ ਮੈਂ ਬੀਅਰ ਭਰਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਖੜਿਆ। ਇੰਨੀ ਭੀੜ ਸੀ ਕਿ ਬੀਅਰ ਦੀ ਵਾਰੀ ਦੀ ਪੰਦਰਾਂ ਵੀਹ ਮਿੰਟ ਉਡੀਕ ਕਰਨੀ ਪੈ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਾ ਮੈਂ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਕਿ ਬੀਟਰਸ ਨੂੰ ਦੋ ਤਿੰਨ ਸੱਦੇ ਨਾਚ ਕਰਨ ਲਈ ਆਏ ਪਰ ਉਹ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖਦੀ, ਹੱਸਦੀ, ਨਾਂਹ ਕਰਦੀ ਰਹੀ। ਬੀਟਰਸ ਅੱਜ ਸੁਹਣੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ। ਦੋ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਵੈਸੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਿਆ ਕਰਦੀ। ਮੈਂ ਸੋਚਣ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਖੋਹ ਕੇ ਹੀ ਨਾ ਲੈ ਜਾਵੇ। ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਪਵੇ।
-----
ਬੀਟਰਸ ਸੋਹਣਾ ਨੱਚ ਲੈਂਦੀ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਲ ਡਾਂਸ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਸਕੂਲੇ ਸਿੱਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੈਨੂੰ ਨਾਚ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਸ਼ੋਰ ਏਨਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਸੁਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ। ਡਾਂਸ ਖਤਮ ਹੋਣ ’ਤੇ ਮੈਂ ਵਾਪਸ ਬੈਠ ਕੇ ਬੀਅਰ ਪੀਣ ਲੱਗਾ ਤੇ ਬੀਟਰਸ ਗੁਸਲਖ਼ਾਨੇ ਚਲੀ ਗਈ। ਬੀਅਰ ਪੀਂਦੇ ਕੋਲ ਇਕ ਸੁਹਣੀ ਜਿਹੀ ਕੁੜੀ ਆ ਕੇ ਖੜ੍ਹ੍ਹੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੱਟਾਂ ਤੱਕ ਸਕਰਟ ਪਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਨੱਚਣ ਦਾ ਨਿਉਂਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਨਿਉਂਦਾ ਦਿੰਦੀ ਉਹ ਪੱਟ ਮੇਰੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਕਰਕੇ ਹਿਲਾਣ ਲੱਗੀ। ਮੈਂ ਉਠ ਕੇ ਖੜ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪੱਟ ਤੇ ਛਾਤੀਆਂ ਬੀਟਰਸ ਨਾਲੋਂ ਨਿੱਗਰ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਜਿਸ ਲਹਿਜੇ ਵਿਚ ਮੇਰਾ ਸਾਥ ਮੰਗਿਆ ਸੀ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਨਾਂਹ ਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਮੈਂ ਉਸ ਨਾਲ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਨੱਚਦੀ ਹੋਈ ਉਹ ਕੁੜੀ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਰਹੀ। ਕੁਝ ਸੁਣਾਈ ਤਾਂ ਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ। ਬੀਟਰਸ ਮੁੜ ਆਈ। ਉਹ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਤਣਿਆ ਪਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਦੂਰੋਂ ਹੱਥ ਹਿਲਾਇਆ ਤਾਂ ਉਹ ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਮੁਸਕਰਾਈ। ਦੋ ਗੀਤਾਂ ਤੱਕ ਮੈਂ ਉਸ ਕੁੜੀ ਨਾਲ ਡਾਂਸ ਕੀਤਾ। ਡਾਂਸ ਖ਼ਤਮ ਕਰਕੇ ਕੁੜੀ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਢਾਣੀ ਵਿਚ ਜਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਤੇ ਮੈਂ ਬੀਟਰਸ ਕੋਲ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੰਮਣ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਉਹ ਠੀਕ ਹੋ ਗਈ।
-----
ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਇਰਸ਼ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਂਥਮ ਚਲਿਆ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸ਼ੋਰ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ। ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਰਾਹਤ ਮਿਲੀ। ਹੁਣ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਹਾਸੇ ਦਾ ਰੌਲਾ-ਗੌਲਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬੀਟਰਸ ਬੈਂਡ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਟੇਪਾਂ ਉਸ ਕੋਲ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਸਟੇਜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗਏ ਤੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਚਾਅ ਨਾਲ ਮਿਲੇ। ਮੈਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਉਹ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ੁਸ਼ ਸਨ ਕਿ ਇੰਡੀਅਨ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਫੈਨ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਘਰ ਪੁੱਜੇ ਤਾਂ ਚਾਰ ਵੱਜਣ ਨੂੰ ਸਨ। ਬੱਚੇ ਕੈਥੀ ਕੋਲ ਸਨ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ।
*****
ਚਲਦਾ
